Hałas - najpowszechniejszy szkodliwy czynnik w pracy

Źródło hałasu

Hałas w miejscu pracy może być emitowany przez wiele źródeł. Przede wszystkim są to maszyny, instalacje, narzędzia, przyrządy oraz inne urządzenia techniczne służące do wykonywania pracy. Do prac charakteryzujących się dużym narażeniem na hałas zalicza się między innymi: budownictwo, rolnictwo, sektor zbrojeniowy, inżynierię, produkcję żywności i napojów, stolarstwo, odlewnictwo czy rozrywkę.

W poniższym zestawieniu zawarte są przykłady źródła hałasu z uwzględnieniem poziomu natężenia emitowanego hałasu:

Obrażenia

• 150 - hamownia silników odrzutowych
• 140 - startujący samolot odrzutowy
• 130 - wystrzał pistoletowy, młot pneumatyczny
• 120 - samolot o napędzie śmigłowym, piła mechaniczna, prasa metalu
• 110 - nitownica, gwoździarka, spust surówki

Zagrożenia

• 100 - wylewanie betonu, piaskowanie, obora podczas karmienia
• 90 - ciężarówka, piła taśmowa, pracujący młynek mielący

Wpływ hałasu na zdrowie

Nadmierny hałas jest niezwykle szkodliwym czynnikiem występującym w miejscu pracy prowadzącym do wielu poważnych schorzeń, w tym nawet do trwałej utraty słuchu. Uszkodzenie słuchu jest obecnie jedną z najpowszechniejszych chorób zawodowych. Warto mieć świadomość, że przebywanie w hałasie może powodować nie tylko problemy ze słuchem, ale wpływa negatywnie także na inne organy oraz na układ nerwowy. Do częstych objawów należą: problemy z głosem, podwyższony stres, choroby układu krążenia oraz choroby neurologiczne. Osoby narażone na hałas skarżą się na problemy ze snem, ciągłe odczuwanie zmęczenia czy brak koncentracji.

Hałas a wypadki

Hałas, poza negatywnym wpływem na zdrowie osób w nim przebywających, może również przyczyniać się do zwiększenia
ryzyka wystąpienia wypadków w pracy. Dzieje się tak głównie z powodu utrudnionej komunikacji pomiędzy pracownikami,
gdyż ustne polecenia czy ostrzeżenia akustyczne mogą być niezrozumiane lub nieusłyszane.

Pomiar hałasu i ocena ryzyka zawodowego

Zgodnie z rozporządzeniem pomiary hałasu należy wykonywać:

• nie później niż 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności
  (wyniki należy przechowywać przez okres 3 lat),
• co najmniej raz w roku jeśli ostatnie pomiary hałasu
  wykazały, że co najmniej jeden z nich przekracza
  0,5 wartości NDN (najwyższe dopuszczalne wartości
  charakteryzujące hałas i drgania mechaniczne),
• co najmniej raz na dwa lata jeśli ostatnie
  pomiary hałasu wykazały, że co najmniej jeden
  z nich przekracza 0,2 wartości NDN,
• każdorazowo, gdy nastąpiły zmiany w
  wyposażeniu technicznym mogące mieć wpływ
  na zmianę poziomu emitowanego hałasu

Przeprowadzone pomiary hałasu są dla pracodawcy podstawą do oceny ryzyka zawodowego ze szczególnym uwzględnieniem m.in. takich czynników jak:

• poziom i rodzaj narażenia,
• czas trwania narażenia,
• wartości NDN i progi działania,
• skutki dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników,
• dostępność środków ochrony indywidualnej.

Techniczne środki ograniczania hałasu

• zastępowanie najbardziej hałaśliwych procesów produkcyjnych mniej głośnymi,
• używanie cichobieżnych urządzeń, maszyn oraz narzędzi,
• zadbanie o odpowiednią akustykę pomieszczeń,
• stosowanie dźwiękoizolacyjnych kabin sterowniczych,
• zastosowanie obudów dzwiękochłonno-izolacyjnych do stłumienia hałasu emitowanego przez maszyny bądź tego rodzaju ekranów do osłony danego stanowiska pracy.

Ochronniki słuchu

Dla wyeliminowania zagrożeń związanych z hałasem należy stosować środki ochrony indywidualnej, które zredukują hałas do bezpiecznego poziomu.

Jak dobrać właściwą ochronę słuchu?

Używanie ochronników słuchu spełnia swoją rolę tylko wówczas, gdy są one odpowiednio dobrane i stosowane we właściwy sposób. Decydując się na wybór konkretnego ochronnika należy uwzględnić poziom wygłuszenia SNR, czyli uproszczony wskaźnik poziomu redukcji hałasu oraz komfort użytkowania.

Bardzo istotne są także:

• identyfikacja rodzaju hałasu: stały, zmienny, impulsowy, amplitudowy,
• wyznaczenie poziom hałasu w miejscu pracy z uwzględnieniem intensywności (dB) oraz częstotliwości (Hz),
• obliczenie niezbędnej wartości tłumienia przy zachowaniu poziomu dopuszczalnego (80-85 dB),
• zwrócenie uwagi na możliwość zastosowania ochronnika (tłumienia) w danym paśmie częstotliwości hałasu.

Ochronniki słuchu
Wśród ochronników słuchu wyróżnia się:

• Nauszniki pasywne nie zawierają elektroniki i służą jedynie do blokowania szkodliwych dźwięków przed przenikaniem do ucha.
• Nauszniki aktywne natomiast wzmacniają dźwięki o niskim natężeniu. Wzmacnianie zmniejsza się stopniowo w miarę zbliżania do poziomu 80 dB i przechodzi w coraz silniejsze tłumienie dźwięków, gdy poziom hałasu jest większy.
  

Nauszniki mogą różnić się też w zależności od zastosowanego systemu mocowania i wśród nich wyróżnia się:

• nauszniki z pałąkiem nagłownym
• nauszniki z pałąkiem nakarkowym
• nauszniki przypinane do hełmu ochronnego, które umożliwiają jednoczesne użytkowanie hełmu ochronnego oraz ochronników słuchu dzięki odpowiedniemu mocowaniu. Wymagania dla tego rodzaju nauszników określa norma EN352-3.

• wkładki przeciwhałasowe, które regulowane są przez normę EN352-2. Wyróżniamy wkładki w formie: połączonym pałąkiem, pojedynczych zatyczek, połączonych linką / sznurkiem.

Oznakowanie stref zagrożonych hałasem

Jednym z obowiązków pracodawcy jest oznaczenie znakami bezpieczeństwa miejsc pracy, w których wielkości charakteryzujące hałas przekraczają wartości NDN. Znaki powinny przestrzegać pracownika o szkodliwości hałasu dla zdrowia (np. Z-340 „Uwaga! Stefa nadmiernego hałasu szkodliwa dla zdrowia” czy ZZ-240-1 „Uwaga! Wysoki poziom hałasu”) oraz informować o obowiązku stosowania ochrony słuchu (np. Z-4N1 „Stosuj ochronę słuchu”). Jeśli ryzyko wynikające z narażenia na hałas jest szczególnie duże i jest to technicznie wykonalne pracodawca powinien wydzielić specjalne strefy z takimi miejscami.

Nadmierny hałas w miejscu pracy ma bardzo zły wpływ na zdrowie i samopoczucie pracowników. W związku z tym konieczne jest podjęcie wszelkich działań zmierzających do redukcji hałasu. Ograniczenie hałasu powinno być dokonywane poprzez stosowanie rozwiązań technicznych, wdrażanie praktyk informacyjnych i świadomościowych wśród pracowników oraz wykorzystywanie profilaktyki medycznej.

Materiał pochodzi z Biuletynu RAW-POL